Duygu Erdoğan / İSTANBUL – Sıcak iklim koşulları bu yıl bölgelerde hububat hasadını öne çekti. Hem hasada başlayan çiftçiler, hem de hasada hazırlananlar Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) açıklayacağı fiyatı bekliyor.
Üretici bölgelerde buğday kilogram maliyeti sulu alanlarda 11 lirayı geçerken; kıraç alanlarda ise 10 lira 87 kuruş olarak hesaplandı. Buna göre çiftçi kilogram fiyatı olarak 14-15 lira fiyat bekliyor. Edinilen bilgilere göre, Tarım ve Orman Bakanlığı önceki gün paydaşlarla bir araya gelerek görüşlerini aldı. Kulislerde, fiyatın buğdayda ton başına 11 lira olacağı; 2 lira prim desteği ile 13 lira olarak verileceği konuşuluyor.
Geçen yıl TMO hububat fiyatı Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından 6 Haziran’da açıklanmış; ekmeklik buğdayda ton başına 8 bin 250 lira, arpada ise 7 bin lira olan fiyata ilave olarak buğday için ton başına 1000 lira, arpa için ton başına 500 lira hububat üretim primi desteği verilmişti. Sıcak hava hasadı bu sezon öne çekti; Adana’da kıyı bölgelerde hasat başladı, on gün sonra Çukurova’da bekleniyor.
‘Üreticinin tek geliri’
Tarımsal üretimin devamlılığı için çiftçinin üretiminden para kazanması gerektiğine vurgu yapan Konya Karapınar Ziraat Odası Başkanı Durmuş Üner, “Zaten üretici sayısı kritik seviyede azaldı. Çiftçinin tek geliri ürettiği ürün. Ürün bol diye, stok var diye verilecek düşük fiyat zararını bile karşılamaz. 14-15 lira olarak fiyat verilirse üretici diğer sezona da hevesli ve umutlu girer. Maliyetler çok yüksek, iklim koşulları nedeniyle kayıplar fazla. Sosyal devlet anlayışı içinde üretici kazanacak ki tüketici de uygun fiyata yesin” dedi.
Adana Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan, buğdayda kilogram başına 15 lira fiyat beklentileri olduğunu anlatırken, “Belki bir kısmı verilip, diğer kısmı prim desteği olarak sağlanabilir. Ancak bir şekilde devlet çiftçiye kazandıracak fiyatı vermeli. Ticaret borsasında 10 bin liradan şu an satış var. Yeni sezon ürününde maliyet çok yüksek. Çiftçiyi küstürmemeliyiz” diye konuştu.
Özel sektör dahil olabilir
Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), 2023 sezonunda 11.3 milyon tona yakın buğday ve arpa alımı yapmıştı. Verimli bir sezon geçiren üreticinin satmak istediği tüm ürünün alındığı ifade edilmişti. Dünyada pandemi krizi ve ardından Ukrayna ve Rusya savaşıyla birlikte gıdada arz güvenliği öne çıkınca o dönemde riskli bir stoku yöneten TMO, 2023 ve ardından bu sezon ise bolluğu yönetmeye odaklanacak.
2023’ten önemli bir stok alan TMO’ya, bu sezon da 21 milyon tonun üzerinde olacağı öngörülen buğday rekoltesinden çoğu üreticinin satış yapmak isteyeceği tahmin ediliyor. Buna göre, TMO hazırlıklarını yapıyor, 15 Mayıs’ta alımların başlaması planlanıyor. TMO’nun özel sektörü de alıma yönlendirecek ortak bir formül bulmak istediği, üreticiyi zarar ettirmeden iyi bir fiyat oluşturmaya çalıştığı ifade ediliyor.
Yağışlar geç kaldı
Kış aylarının sıcak geçmesiyle hububat bitkileri büyümeye devam ederken, artan su ihtiyacının ilkbahar yağışlarından karşılanacağı öngörüldü ancak beklenen yağışlar gelmedi. Geçen hafta yağan yağmur ise bazı bölgelerde tarlalara sel zararı verirken, geç gelen bu yağışın etkisi de sınırlı oldu. Buna göre başta Konya olmak üzere İç Anadolu’da ve kısmen Ege’de rekoltenin daha az olması bekleniyor.
Yine Konya’nın bazı ilçeleri ile Trakya’da Keşan’da buğday ekili alanlarda don ve dolu zararı da oluştu. Bir anda düşen gece sıcaklığı ve geçen hafta gerçekleşen dolu yağışı bölgelerde ekili alanlara zarar verdi. Sıcak havaların etkisiyle artan tarla faresi ve köstebek popülasyonu da bu sezon tarlalarda kısmi olarak zararlara neden olmuştu.
